Son seferlerinde özellikle Doğu Marmara’ya odaklandıklarını belirten Yücel, şunları söyledi:
“İlk bulgularımıza göre, oksijen durumu oldukça kötü. Marmara Denizi’nin ilk 30 metresi hariç, ciddi bir oksijen azlığı yaşanıyor ve deniz adeta komada. Özellikle ilk 30 metreden sonra, oksijen seviyeleri ‘hipoksi eşiği’ dediğimiz, balıkların bile giremediği kritik düşük seviyelere düşüyor. Derinliklerde ise 150-200 metreye ulaştığınızda, oksijen seviyeleri o kadar düşük ki ölçmekte zorlanıyoruz.”
Yücel, daha önce Doğu Marmara’da 600 ila 800 metre derinliklerde Akdeniz suyunun Marmara’ya az da olsa oksijen sağladığını ancak son seferlerinde buna rastlamadıklarını belirtti. Bu durumun, denizlerdeki ısınmadan kaynaklanmış olabileceğini ifade etti.
Marmara Denizi’nin önceki yıllara göre fazla ısındığını ve mayıs sonu itibarıyla alg patlamaları nedeniyle sistemin yıprandığını dile getiren Yücel, “Geçen yıl eylül ayında ölçtüğümüz yaz sonu değerlerini şu anda şimdiden aştık. Yaz süresince bu artışın devam edeceğini düşünüyoruz. Deniz suyu sıcaklıkları bu yıl rekor seviyelere ulaştı. Temmuz, ağustos ve eylül aylarında bu rekorların yenilenmesi olası. Şu anda Doğu Marmara’da deniz suyu sıcaklığını 26, İzmit Körfezi’nde ise 27 derece olarak ölçtük; bu bölgelerde son 40 yılın ortalaması ise 24-25 dereceler civarındaydı.” dedi.
Deniz suyu sıcaklığındaki artışın, oksijen çözünürlüğünü azalttığını ve kirlilik seviyelerini artırdığını belirten Yücel, sıcaklık, oksijensizleşme ve kirliliğin kısır bir döngü içinde birbirini beslediğini kaydetti.
Kirliliğin boyutunu da şöyle açıkladı:
“Son yıllarda yoğun veri topladığımız için çok net bir değerlendirme yapabilirim. Marmara’da azot ve fosfor kirliliği artmaya devam ediyor, birikim sürüyor ve trendlerde herhangi bir azalma gözlemlemedik. Marmara’da çok yüksek bir biyolojik üretim devam etmekte; üretim değerleri Karadeniz’in 3-4 katı. 3-4 hafta önceki biyolojik üretim patlamasının ardından, sistem nispeten yaz dönemi için bir denge durumuna geldi. Marmara çok üretken ve aşırı azot ile fosfor yüklü.”
Yeni Tehdit: Marmara Denizi’nde Hidrojen Sülfür Riski
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Yücel, Marmara Denizi’nde yaşanan oksijen azalması nedeniyle ortaya çıkan yeni tehdit hakkında uyarılarda bulundu. Yücel, denizdeki oksijenin azalmasıyla birlikte, tek hücreli yaşamın sürdüğünü, ancak oksijen ve nitrat seviyelerinin düştüğü noktada mikrobiyal yaşamın sülfat soluyarak hidrojen sülfür gazı ürettiğini belirtti.
Doğu Marmara’da, 200 metreden sonra nitrat seviyelerinin düştüğünü ve oksijen azaldıkça nitratın da azaldığını ifade eden Yücel, bu durumun termodinamik teoriye göre hidrojen sülfür gazının ortaya çıkmasına neden olduğunu açıkladı. MARMOD projesi kapsamında yapılan gözlemler, Doğu Marmara’da böyle bir trendin tespit edildiğini gösteriyor.
Yücel, bu gelişmenin felaket anlamına geldiğini belirterek şunları söyledi:
“Hidrojen sülfürlü sular dipte birikmeye başladığında, eğer önlem alınmazsa bu sular yukarı doğru çıkabilir. Bu, kötü koku yapması, kıyıya vurması ve sağlık açısından büyük tehditler oluşturması anlamına gelir. Üstteki 30 metrelik oksijenli suyla birleştiğinde ise yeni müsilajımsı, göze hoş gelmeyen ve halk sağlığı ile balıkçılık açısından tehdit oluşturan bir fenomen ortaya çıkabilir. Şu anda hidrojen sülfür İzmit Körfezi dışında Marmara’da oluşum göstermedi, ancak son 3 yılın gidişatına bakılırsa, önümüzdeki 4-5 yıl içinde Doğu Marmara’daki nitrat seviyelerinin tükenmesi muhtemeldir.”
Marmara’nın yaşadığı sorunun azot ve fosfor yükü olduğunu hatırlatan Yücel, bu yükün büyük kısmının tarımsal girdiler ve şehirlerin yetersiz arıtılmış atık sularından kaynaklandığını vurgulayarak, acil olarak bu iki sorunun çözülmesi gerektiğini ifade etti.
